Perla Dögg Björnsdóttir
Perla Dögg Björnsdóttir er þrjátíu og fimm ára matartæknir sem býr á Akureyri og lokið hefur starfsendurhæfingu með á vegum VIRK.
„Ég lauk þjónustunni hjá VIRK vorið 2022 eftir eitt og hálft ár,“ segir Perla Dögg. „Aðdragandi þess að ég leitaði til VIRK var sá að ég lenti í allskonar áföllum. Það „sló botninn úr“ þegar ég missti dóttur mína þann 5. september 2014. Það liðu sex ár eftir það þar til ég endaði grátandi hjá heimilislækninum og sagði honum að ég gæti ekki meira. Áður en dóttir mín lést hafði æskuvinkona mín fallið fyrir eigin hendi, það leið aðeins mánuður milli þessara dauðsfalla. Ég var í fæðingarorlofi þegar dóttir mín lést, hún dó vöggudauða tveggja og hálfs mánaða gömul.
Ég á hins vegar lítinn „laumufarþega“ sem kom í heiminn í maí 2015. Sú dóttir mín fæddist ellefu mánuðum á eftir systur sinni sem dó. Ég var í svo miklu áfalli eftir dauða fyrri dótturinnar að ég áttaði mig varla á að ég væri barnshafandi fyrr en ég var komin sex mánuði á leið. Það var mjög súrrealískt ef svo má segja,“ segir Perla Dögg.
Hvernig gekk þér að vinna úr áfallinu samhliða þeim gleðitíðinum að eiga von á öðru barni?
„Mín lending var sú að ég vann bara ekkert úr því, hélt bara áfram á hnefunum. Ég missti vinnu eftir að fæðingarorlofi mínu lauk við dauðsfall fyrri dótturinnar. Það var áfall. Ég fékk ekki neina skýringu á þeirri uppsögn aðra en að breytingar færu fram á vinnustað.
Ég fór svo ekki að vinna fyrr en dóttir mín sem lifir var orðin eins árs. Þá fékk ég vinnu hjá Heita matnum í Hrísalundi. Þar var þá seldur heimilismatur sem fólk gat tekið með sér heim. Ég vann þarna þangað til ég fór í starfsendurhæfingu hjá VIRK um haustið árið 2020.“
Hvað varð til þess að þú leitaðir til VIRK?
„Það var reyndar heimilislæknirinn sem sagðist ætla að senda inn beiðni um þjónustu hjá VIRK fyrir mig. Ég hitti lækninn reglulega þangað til ég komst inn hjá VIRK. Það tók þó ekki langan tíma – eitthvað á annan mánuð. Ég hætti að vinna tveimur vikum eftir að ég brotnaði niður á stofunni hjá heimilislækninum. Hann skrifaði í framhaldinu upp á veikindaleyfi fyrir mig.“
„Upprunalega fannst mér mjög niðurlægjandi að þurfa að játa mig sigraða. En sú tilfinning var fljót að rjátlast af mér þegar ég áttaði mig á að hjá VIRK var fólk sem var allt af vilja gert að aðstoða mig.“
Fannst í upphafi niðurlægjandi að játa mig sigraða
Hvernig leið þér með þessa ákvörðun að fara í þjónustu VIRK?
„Upprunalega fannst mér mjög niðurlægjandi að þurfa að játa mig sigraða. En sú tilfinning var fljót að rjátlast af mér þegar ég áttaði mig á að hjá VIRK var fólk sem var allt af vilja gert að aðstoða mig.“
Hvernig hófst samstarfið við VIRK?
„Þetta gerðist þegar Covid-19 stóð sem hæst þannig að þetta var í upphafi ekki hefð-bundin endurhæfing. Ég byrjaði á viðtölum við ráðgjafa og fékk tíma hjá einkaþjálfara í heilsuræktarstöð. Ég er í Félagi verslunar-og skrifstofufólks á Akureyri. Það var talsvert huggandi að tala við ráðgjafann þar fyrir VIRK. Ég þurfti á slíku að halda meðan ég var að yfirvinna stoltið mitt.“
Hvers vegna fannst þér svona niðurlægjandi að fá aðstoð?
„Ég held að um hafi verið að ræða ákveðið samasemmerki á milli þess að leita aðstoðar hjá VIRK og horfast í augu við vandann. Að ég gæti ekki ein unnið úr áföllum mínum.“
Fékkstu enga áfallahjálp eftir dauða litlu dóttur þinnar?
„Nei. Við, maðurinn minn og ég fengum enga áfallahjálp eftir þetta dauðsfall. Við sóttum sjálf aðstoð hjá presti en það var ekki neitt sem kerfið kom að. Við gerðum þetta sjálf. Að tala við prestinn var nokkur hjálp. Ég tel mig þó ekki trúaða, þjóðkirkjulega séð. En ég var í miklu kirkjustarfi sem krakki og þekkti prestinn, hann er mjög hlýr og ljúfur maður, það hjálpaði því að tala við hann.“
Fyrir tilstilli VIRK fór ég í gegnum áfallameðferð hjá sálfræðingi. Þetta er viðtalsmeðferð sem sérhæfir sig í áföllum og kvíða sem ég varaðallega að kljást við.
Hundsaði einkenni seinni meðgöngunnar
Hvenær meðtókstu svo vitneskjuna um að þú værir með barni á ný?
„Ég vissi það svona ómeðvitað þegar ég var komin þrjá mánuði á leið en ég hundsaði einkennin sem fylgdu meðgöngunni. Ég gat bara andlega ekki tekist á við að eiga von á barni svona stuttu eftir að fyrri dóttir mín lést. Ég varð í senn bæði glöð og líka dauðhrædd. Ég hef ekki eignast fleiri börn. Ég var hrædd um seinni dótturina og sá ótti fór illa með mig andlega alveg þangað til hún var orðin fimm ára. Þá fór ég loks að kljást við sjálfa mig og mína líðan.“
Hvernig gekk að vinna úr þessu áfalli sem vöggudauðinn olli?
„Fyrir tilstilli VIRK fór ég í gegnum áfallameðferð hjá sálfræðingi. Þetta er viðtalsmeðferð sem sérhæfir sig í áföllum og kvíða sem ég var aðallega að kljást við. Maður stígur á ákveðinn hátt inn í fullyrðingar sem maður hefur sjálfur komið sér upp, svo sem sjálfsásakanir og fleira í þeim dúr.
Ég kenndi mér lengi um að barnið dó. Ég var svo viss um að ég hefði kæft barnið þar sem það svaf á milli okkar foreldranna. Ég gekk á milli faglærðs fólks til að fá upplýsingar um svona dauðsföll og komast að því að það er munur á öndunarstoppi og því að kafna. Það var samt ekki léttir að átta sig á þessu fyrr en ég vann úr þessu hjá sálfræðingnum sem ég fór til í samráði við ráðgjafann hjá VIRK.“
Voru fleiri úrræði sem þú nýttir þér í þjónustunni hjá VIRK?
„Sálfræðingurinn var mikilvægastur. Hann mælti með því að ég væri ekki með of mikið á minni könnu meðan við værum að vinna okkur í gegnum áfallið vegna vöggudauðans. Áfallameðferðin tók alveg eitt ár.
En ég fór einnig á núvitundarnámskeið sem reyndist mér vel – og svo byrjaði ég í námi. Ég fór að læra að verða matartæknir. Þetta er sérfræðimiðað nám þar sem ég lærði að matreiða fyrir hjúkrunarheimili, leikskóla og grunnskóla og sjúkrahús. Ég lærði þetta í Verkmenntaskólanum á Akureyri. Ég hafði jú starfað við matreiðslu og fór þarna að sérhæfa mig.“
Áfallameðferðin hjá sálfræðingi nýttist mér best
Hvenær fannst þér þú vera tilbúin í þetta nám?
„Ég var búin að vera ár í starfsendurhæfingu þegar ég hóf námið. Dóttir mín var í leikskóla þegar ég byrjaði í skólanum en hún er nú komin í grunnskóla og gengur vel. Ég útskrifaðist síðasta vor úr matartækninni og vinn núna sem matráður hjá Heilsuvernd hjúkrunarheimili. Ég vann þar seinna árið mitt í skólanum meðfram námi.“
Hvað nýttist þér best í starfsendurhæfingunni hjá VIRK?
„Miðað við það sem ég þurfti að takast á við þá var það sálfræðingurinn og meðferðin hjá honum sem nýttust mér best. En ég er einlæglega þakklát fyrir stuðninginn sem ég fékk hjá ráðgjafa mínum hjá VIRK.“
Hvernig myndir þú lýsa stöðu þinni núna?
„Ég er að fara að „bæta við mig blómum“ – ég er að fara í háskólanám eftir áramót hjá Keili. Þar er ég fara í háskólabrúnna og síðan ætla ég að læra sálfræði. Nú langar mig til að hjálpa öðrum.“
Þegar þú lítur til baka – hvernig horfir þjónustan sem þú fékkst hjá VIRK við þér?
„Ég held að hún hafi bjargað mér, hvorki meira né minna. Í raun fékk ég þar hjálp við að taka skelina af þeirri manneskju sem ég var orðin og verða aftur heil manneskja. Það á ég VIRK að þakka.“
Texti: Guðrún Guðlaugsdóttir
Mynd: Linda Ólafsdóttir
Viðtal úr ársriti VIRK 2024.
