Þórsteina Sigurbjörnsdóttir ráðgjafi VIRK í Vestmannaeyjum

Einstaklingar sem leita til VIRK eiga sér margvíslega sögu. Þórsteina Sigurbjörnsdóttir ráðgjafi VIRK í Vestmannaeyjum hefur kynnst ýmsu í sínu starfi.

Er algengt að fólk í Vestmannaeyjum leiti eftir þjónustu hjá VIRK?
„Það er að aukast. Ég hef fundið fyrir því að það er vitundarvakning hvað VIRK varðar í Vestmannaeyjum. Ég er komin í gott samstarf við lækni í Vestmannaeyjum sem sendir beiðnir inn til VIRK fyrir einstaklinga með heilsubrest sem þurfa á starfsendurhæfingu að halda.

Segja má að við myndum teymi, ég fyrir VIRK, læknir og félagsráðgjafi hjá Heilbrigðisstofnun Suðurlands í Vestmannaeyjum og starfsmaður Tryggingastofnunar í Vestmannaeyjum. Við höldum samráðsfundi um það bil einu sinni í mánuði.

Ég er líka ráðgjafi VIRK á Suðurlandi og tek þá aðallega málin sem eru í dreifbýli á Suðurlandi, til dæmis á Hellu, Flúðum, Vík og Hvolsvelli. Jafnvel stundum á Selfossi og Hveragerði.“

Hvað er það helst sem hrjáir fólk sem leitar til VIRK á þínu stóra svæði?
„Þetta er mjög einstaklingsbundið, stundum er um að ræða stoðkerfisvanda og eða andleg veikindi. Afleiðingar af slysum og aðrar hindrandir sem fólk stríðir við og kemur í veg fyrir að það geti verið á vinnumarkaði.“

Hefur Covid-19 samkvæmt þinni reynslu haft miklar afleiðingar hvað vinnuþátttöku snertir?
„Við erum að sjá beiðnir um endurhæfingu hjá fólki sem fengið hefur Covid-19 og misst færni af þeim sökum. Þá er það að glíma við afleiðingar sjúkdómsins og er komið í endurhæfingu til þess að byggja sig upp heilsufarslega svo það geti komist aftur út á vinnumarkaðinn.“

Er fólk á þessu svæði að einhverju leyti með önnur einkenni en annars staðar á landinu?
„Nei það tel ég ekki vera. Þrátt fyrir að Vestmanneyjar séu þekkt útgerðarsvæði þá er ég ekki að fá inn til mín fleiri sjómenn en fólk úr öðrum stéttum. Þess eru dæmi að fólk lendi í sjóslysum og geti ekki lengur stundað sjómennsku en það er sem betur fer fátítt nú orðið. Slíkt var algengara áður fyrr.“

Iðja einstaklings í brennidepli

Hvað hefur þú verið lengi ráðgjafi hjá VIRK?
„Ég hóf störf sem ráðgjafi hjá VIRK í maí 2018. Ég er iðjuþjálfi að mennt og sú menntun hefur nýst mjög vel í starfi sem ráðgjafi. Iðjuþjálfi er með menntun þar sem iðja einstaklings er í brennidepli. Erum að horfa á iðju einstaklings, heilsu og lífsgæði. Umhverfi skoðað í víðu samhengi ásamt einstaklingsþáttum og færni viðkomandi við dagleg viðfangsefni.

Í starfsendurhæfingu erum við að efla starfsgetu fólks með heilsubrest sem stefnir að aukinni þátttöku á vinnumarkaðinum. Þess má geta að eftir útskrift sem iðjuþjálfi starfaði ég sem iðjuþjálfi hjá Vestmannaeyjabæ og sinnti þeim sem voru í atvinnu með stuðningi. Síðar varð ég forstöðumaður á Hamri, hæfingarstöð fyrir fullorðna einstaklinga með fötlun.“

Er algengt að fólk geti ekki snúið aftur til sinna fyrri starfa?
„Já það eru mörg dæmi um það. Til dæmis ef fólk getur ekki farið í líkamlega erfitt starf sem það áður sinnti. Þá þarf að finna eitthvert starf sem hentar betur út frá færni og getu viðkomandi einstaklings. Ég er í mínu starfi líka að styðja þjónustuþega VIRK við atvinnuleit og jafnvel vinnuprófun.

Þetta er að vísu lítil eyja og því of krefjandi að finna nýtt starf við hæfi. Við erum einnig með unga einstaklinga sem við erum þá að aðstoða við að móta stefnu til framtíðar, oft fer viðkomandi í nám sem gefur fólki réttindi til háskólanáms, svo sem háskólabrú, einnig bókaranám og fleira.“

Starfsendurhæfing hjá VIRK er í stöðugri þróun. Við erum alltaf að reyna að gera betur og bæta þjónustuna. 

Mikil streita í æ flóknari samfélagi

Hvað með önnur úrræði í Vestmannaeyjum?
„Ég er mjög ánægð með þau úrræði sem eru fyrir hendi í minni heimabyggð. Ég get nefnt gott aðgengi að sjúkraþjálfurum. Námskeið undir handleiðslu sjúkraþjálfara í hreyfiflæði og bandvefslosnun. Einnig Fyso-Flow sem er létt hreyfing sem hentar vel fyrir fólk sem glímir við stoðkerfisvanda. Við höfum einnig aðgang að sálfræðiþjónustu í Eyjum.

Ég er líka í góðri samvinnu við Visku Fræðslu- og símenntunarmiðstöð Vestmannaeyja sem bjóða upp á fjölbreytt námskeið, svo sem í fjármálalæsi, sjálfseflingu og íslenskukennslu fyrir útlendinga. Þá má nefna góða aðstöðu hvað varðar líkamsrækt og sund. Við í Vestmannaeyjum höfum líka fengið aðgengi að flottum úrræðum í gegnum fjarfundi. Stundum þarf fjölbreyttari meðferðarúrræði en til eru í heimabyggð.“

Er aukin aðsókn að starfsendurhæfingu í kjölfar eldgosanna á Reykjanesi?
„Á undanförnum árum hefur verið vaxandi flutningur fólks á Suðurland og við ráðgjafar á því svæði höfum fundið fyrir aukinn eftirspurn eftir þjónustu hjá VIRK. Við höfum grun um að það geti næstu mánuði komið fólk sem leitar eftir þjónustu hjá okkur frá eldgosasvæðinu og búum okkur undir það. Við inntöku í þjónustu kemur fram hvaðan viðkomandi einstaklingur kemur.“

Er kynjamunur á þeim sem leita eftir þjónustu VIRK á þínu svæði?
„Aðeins fleiri konur leita eftir endurhæfingarþjónustu hjá VIRK bæði í Vestmannaeyjum og á Suðurlandi. En það er að aukast að karlmenn leiti eftir að komast í þjónustu hjá VIRK. Óneitanlega er mikil streita og álag á fólk í æ flóknara samfélagi. Fólk gegnir mörgum hlutverkum og þarf að halda ótrúlega mörgum boltum á lofti. Stundum verður þetta fólki ofviða.“

Eru samgöngur hugsanlega að trufla starfsendurhæfingu þjónustuþega VIRK í Vestmannaeyjum?
„Vestmannaeyingar vegna búsetu sinnar geta lent í því að ferðir séu stopular sem svo aftur leiðir til þess að fólk þarf að fresta tímum sem það á bókaða upp á landi. Einkum getur þetta gerst yfir vetrartímann. Fólk sem býr í Eyjum er vant þessu og skipuleggur sig með tilliti til þessarar óvissu sem ríkir varðandi samgöngur.“

Á þessum sex árum sem ég hef verið ráðgjafi hjá VIRK hef ég séð fjölbreytni í úrræðum aukast og á landsbyggðinni hafa fjarúrræði aukist til muna. Með auknum úrræðum náum við að sinna skjólstæðingum okkar út frá þeirra þörfum hverju sinni.

Allt snýst um áhugahvöt og færni þjónustuþegans

Hefur þjónusta VIRK breyst á þeim sex árum sem þú hefur starfað sem ráðgjafi þar?
„Starfsendurhæfing hjá VIRK er í stöðugri þróun. Við erum alltaf að reyna að gera betur og bæta þjónustuna. Vissulega er meiri vitundarvakning með starfsemi VIRK en eigi að síður þarf maður stundum að kynna starfsendurhæfingarþjónustu VIRK í fyrirtækjum vegna þeirra sem leita þar eftir starfi.

Stundum fer ég inn í fyrirtæki og reyni að fá vinnuprófun fyrir ákveðna einstaklinga sem kannski eru með litla starfsreynslu eða menntun og þurfa því meiri stuðning en aðrir starfsmenn. Vinnuprófun er einkum ætluð til að meta færni og starfsgetu einstaklings til að sinna viðkomandi starfi. Í svona vinnuprófun vonar maður óneitanlega að einstaklingurinn fái vinnu á staðnum er vinnuprófun lýkur. Þetta gengur þannig fyrir sig að þjónustuþeginn lætur í ljós áhuga á ákveðnum störfum og ég fer svo og reyni að koma á vinnuprófun í samræmi við það. Allt snýst þetta um áhugahvöt og færni þjónustuþegans.

Á þessum sex árum sem ég hef verið ráðgjafi hjá VIRK hef ég séð fjölbreytni í úrræðum aukast og á landsbyggðinni hafa fjarúrræði aukist til muna. Með auknum úrræðum náum við að sinna skjólstæðingum okkar út frá þeirra þörfum hverju sinni.

Það er alveg dásamlegt að sjá þegar einstaklingar hjá okkur ná að fóta sig á vinnumarkaði á ný. Það er líka góð tilfinning að sjá hvernig sjálfsmynd fólks breytist í starfsendurhæfingunni og þeir fá meira sjálfstraust. Einnig eru til kraftaverkasögur sem auka enn á þá tilfinningu að maður sé að vinna gott starf. VIRK hefur að mínu mati unnið frábærlega fyrir okkur öll.“

Texti: Guðrún Guðlaugsdóttir
Mynd: Lárus Karl Ingason

Viðtal úr ársriti VIRK 2024.